Duurzaam Waterbeheer

​Irrigatiewater is essentieel voor het voortbestaan van onze boomgaarden. In de zomer valt er namelijk vaak maandenlang nauwelijks regen, terwijl juist in die periode de bomen door de hoge temperaturen veel water nodig hebben. We zijn in deze omstandigheden volledig afhankelijk van irrigatiewater.

 

Het water dat we gebruiken om te irrigeren is afkomstig van smeltende sneeuw uit de Sierra Nevada. Dit smeltwater wordt via een eeuwenoud netwerk van irrigatiekanalen, acequias in het Spaans, naar onze percelen geleid. Dit systeem dateert uit de Moorse tijd en bevat zelfs nog elementen van Romeinse oorsprong.

 

De acequias zijn een bijzonder voorbeeld van slimme en duurzame waterbeheersing. Ze zijn perfect aangepast aan het steile en droge landschap van de zuidflanken van de Sierra Nevada en maken het mogelijk om landbouw te bedrijven in een regio waar water schaars is. Dankzij deze traditionele infrastructuur kunnen we onze boomgaarden in stand houden, zelfs tijdens de droogste maanden van het jaar.

 

Het systeem begint met het opvangen van smeltwater uit de Sierra Nevada, vooral in het voorjaar en de vroege zomer wanneer de sneeuw op de bergtoppen smelt. Dit water wordt via een hoofdkanaal, de acequia madre, langs de hellingen geleid. Het kanaal volgt een lichte helling, waardoor het water geleidelijk kan stromen. Vanuit dit hoofdkanaal wordt het water verdeeld via een netwerk van kleinere acequias naar landbouwterrassen op verschillende hoogtes. Boeren reguleren de stroom met behulp van eenvoudige middelen zoals dammetjes, stenen of houten schuiven. De verdeling van het water is collectief georganiseerd via zogeheten comunidades de regantes, lokale irrigatiegemeenschappen die op basis van traditionele afspraken bepalen wie wanneer water mag gebruiken.

 

Wat het systeem bijzonder maakt, is dat het niet alleen draait om het direct geleiden van water. Een belangrijk onderdeel is het vertragen en opslaan van water in de bodem. In veel gevallen sijpelt een deel van het water vanuit de acequias bewust de grond in, vooral via de zogeheten acequias de careo. Deze lopen hoger op de hellingen en zijn juist bedoeld om water in doorlatende bodemlagen te laten infiltreren. Het water verdwijnt dan niet, maar volgt een langzaam ondergronds pad, diep in het bergmassief. Pas dagen, weken of zelfs maanden later komt dit water weer aan de oppervlakte, vaak via een natuurlijke bron op een lager gelegen plek in de vallei, dicht bij dorpen of akkers. Zo ontstaat er een natuurlijk vertraagd watertraject, dat als een soort ondergrondse opslag werkt.

 

Dit vertraagde systeem heeft grote voordelen. Het zorgt ervoor dat er ook in de droge zomermaanden nog water beschikbaar is, lang nadat de sneeuw is gesmolten. Daarnaast helpt het bij het aanvullen van het grondwater, voorkomt het bodemerosie, en ondersteunt het een koeler en vochtiger microklimaat. Langs de acequias ontstaat bovendien een strook van groene vegetatie, die bijdraagt aan de biodiversiteit van het landschap.

 

Door de ontvolking van de Alpujarra in de tweede helft van de twintigste eeuw is dit irrigatiesysteem gedeeltelijk onder druk komen te staan, aangezien het onderhoud van de acequias arbeidsintensief is en vraagt om voortdurende betrokkenheid van de gemeenschap. We beschouwen het dan ook als onze verantwoordelijkheid om actief bij te dragen aan het behoud en het voortzetten van deze duurzame manier van waterbeheer, zeker in het licht van een veranderend klimaat. Dit systeem bestaat al vele eeuwen en heeft zich in het verleden meermaals bewezen als robuust, zelfs tijdens langdurige periodes van droogte. Door deze traditie voort te zetten, dragen we zorg voor onze eigen boomgaarden, als ook het bredere ecologische en culturele erfgoed van de regio.

​

​​